Devalüasyon, bir ülkenin dış ticaret açığını kapatmak ve ithalatı arttırmak için uyguladığı döviz cinsinden yerel parasının değerini anlaşmalı olarak düşürmesidir.
Devalüasyon yaparken ülke dış devletlerin, kendilerine karşı devalüasyon yapmalarını ve karşı polikaya gitmelerini önlemeleri gerekmektedir. Bu süreçte ithal edilen malların dış ticaret pazarında arza göre talebin fazla olması gerekmektedir ki dış ticaret açığı büyük oranda azalsın. İthalatın yüksek rakamlarda artış göstermesi ülke sınırlarında milli geliri de olumlu etkileyecektir.
Devalüasyon Nasıl Başladı?
Devalüasyon, ülke para birimlerinin birbirleri karşısındaki değerlerin ölçülebilmesi için altın endeksi kullanılıyordu. Amerika Birleşik Devletleri, piyasadaki dolarları ülkesine getiren devletlere karşılığında altın vereceğini belirtti. Piyasaya sürdükleri dolarları Çin ve Almanya’nın toplamaları üzerine altın ihtiyacını karşılamakta güçlük çeken Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve Almanya ile anlaşarak devalüasyona gidildi. Bu devalüasyonda Amerika Birleşik Devletleri kendi ulusal parasının değerini düşüremeyeceği için, Çin ve Almanya’nın ulusal paralarının değerini yükseltmesini istedi. Bu sayede dolar değer kaybedecek, ülkeden altın çıkışı daha az olacaktı.
Yıllara Göre Ülkeler Devalüasyonu
Dünya genelinde en çok devalüasyona giden ülkelerin başında Çin gelmektedir. Çin, birer gün arayla toplamda 3 gün para birimini düzeyli olarak değerini düşürdü. Amacı ülke sınırlarındaki dış ticaret açığını kapatırken, ülkeye sıcak para girişini sağlamayı ve Dünya pazarında büyük önem kazanmak istiyordu.
Kazakistan’ın ülkeye yapılan ihracatlar sonucu ülkenin parasal sorunları hızla büyürken, ülkenin merkez bankası 11 Şubat 1994 tarihinde yerel para birimi olan tengeyi %21.50 oranında değer kaybına götürmüştür.
Birbirlerini takip eden devalüasyonlar ülkeleri etkilerken, Arjantin zorunlu olarak para birimi pezo’nun değerini 24 Ocak 2015 tarihinde %12.50 değer kaybına götürdü.
Azerbaycan, yurt dışına sattığı doğalgazın ülke cari açığını dengeleyememesi, sanayi alanında gelişmiş olan Almanya karşısında para birimi manatı, avroya karşı %33 kadar mecburi olarak devalüe etmek zorunda kalmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nin piyasadaki tavrı nedeniyle piyasa şartlarını karşılayabilmek için dolar karşısında da %33’lük bir değer düşüşü yaşamıştır.
Türkiye, devalüasyonlara çok sıcak bakmayan devlet, Cumhuriyet kurulduktan sonra ilk kez 7 Eylül 1946 yılında doların değerini 1,5 Türk Lirası arttırmıştır.
Devalüasyonun Türkite gibi gelişmekte olan ülkelere etkileri, olumlu ve olumsuz yanları ile devletlerin neden devalüasyon yaptıklarına dair detaylı bir anlatıma ulaşmak için Devalüasyon Nedir, Nasıl ve Neden Yapılır başlıklı makaleyi inceleyebilirsiniz.
